Temperatura około 0°C, przeciąg, że głowę urywa, stopy przymarzają do betonowych posadzek, a w XVIII-wiecznym klasztorze Wizytek w Lublinie do zmierzenia 64 elementy konstrukcyjne, w tym 20 łuków. Na ich podstawie zostaną wykonane ścianki i drzwi przeciwpożarowe z aluminiowej ślusarki systemu ALUPROF MB-78EI. Przeczytajcie, jak poradziliśmy sobie z tym zadaniem w ciągu jednego dnia roboczego.

Zarys sytuacyjny

Leica 3D Disto trafiła do firmy EUROBUD Sp. z o.o. z Bystrowic (woj. podkarpackie, www.eurobud.nxm.pl) z myślą o realizacji konkretnego zadania pomiarowego. Przedsiębiorstwo zajmujące się m.in. produkcją i montażem stolarki/ślusarki PCV i aluminiowej nawiązało współpracę z firmą Warbud przy renowacji byłego klasztoru powizytkowskiego na Centrum Działań Artystycznych w Lublinie.

EUROBUD jest więc podwykonawcą w zakresie produkcji, dostawy oraz montażu ślusarki aluminiowej przeciwpożarowej, dymoszczelnej i bezklasowej. We wnętrzach remontowanego klasztoru zamontowane będą 64 różnego rodzaju elementy ślusarki aluminiowej, w tym ścianki i drzwi przeciwpożarowe, drzwi dymoszczelne z naświetlami, drzwi automatyczne napowietrzające, drzwi i ścianki bezklasowe o łącznej powierzchni ok. 450 m². I nie byłoby w tym nic szczególnego, gdyby nie to, że większość tych pozycji zawiera naświetla łukowe, z największym o cięciwie prawie 7 m.

↓ Kliknij, aby powiększyć (projekt firmy CZEGEKO Sp. z o.o. z Krakowa, projektant mgr inż. arch. Marek Leja)

Estetyka ponad wszystko

XVIII-wieczne łuki w sklepieniach, do których miały zostać zaprojektowane, wyprodukowane i zamontowane elementy ślusarki aluminiowej spędzały sen z powiek firmie EUROBUD. Bo projekt budowlany sobie, a życie sobie. Już po pierwszej wizycie na placu budowy okazało się, że łuki z 1730 r. to nie regularne wycinki koła, a złożenia dwóch, a nawet trzech łuków o różnych promieniach.

Nad renowacją obiektu w Lublinie czuwa konserwator zabytków, więc „dopasowywanie” czy zmiana kształtu elementów budowlanych nie wchodziła absolutnie w grę. Pozostało więc ustalić z generalnym wykonawcą i głównym projektantem rozbieżności między stanem projektowym a stanem faktycznym i zdecydować, w jaki sposób dokonać pomiaru krzywoliniowych sklepień, by wyprodukowana ślusarka aluminiowa była precyzyjnie dopasowana do łuków, estetyczna i, przede wszystkim, zgodna z zaleceniami konserwatorskimi.

Po staremu…

Do pomiaru wnęk z łukami, w które miały być montowane drzwi i ścianki aluminiowe, można by użyć oczywiście tradycyjnej metody „kombinowanej” – tekturowego szablonu, dalmierza, taśmy zwijanej, kątomierza, lasera punktowego. Takiego podręcznego zestawu, który z powodzeniem sprawdza się przy obmiarze jednego, góra kilku wnęk.

Teraz wyobraźmy sobie, że w lubelskim klasztorze Wizytek jest tych łuków kilkadziesiąt, każdy to „wirtuozeria” XVIII-wiecznych murarzy, a do tego przeraźliwy przeciąg przy temperaturze bliskiej 0°C, mnóstwo kręcących się wszędzie osób wykonujących inne prace wykończeniowe, konieczność korzystania z drabin lub rusztowań, które trzeba by przenosić z miejsca na miejsce… W firmie EUROBUD oszacowano, że na pomiar jednego takiego łuku trzeba by poświęcić ok. 4 godzin i przeznaczyć co najmniej 3-4 osoby. A wynik pomiarów byłby zapewne daleki od oczekiwanych dokładności.

…po nowemu

I właśnie z tych powodów firma EUROBUD zdecydowała się na zakup dalmierza skanującego Leica 3D Disto, który z marszu trafił na plac budowy w Lublinie. Nie będziemy tutaj opisywać wszystkich funkcji tego instrumentu (więcej informacji o 3D Disto), a pokażemy, jakich funkcji używano do zinwentaryzowania łuków sklepień.

Najważniejszym narzędziem pomiarowym z bogatego „arsenału” funkcji 3D Disto było skanowanie. Polega ono na automatycznym pomiarze przez dalmierz profilu pionowego. Operator definiuje tylko punkty początkowy i końcowy skanowania oraz określa jego interwał (odległość między kolejnymi punktami przekroju). Urządzenie automatycznie przechodzi do kolejnych punktów, wyznaczając ich położenie w trzech wymiarach (współrzędne X, Y, Z). Przy pomiarze krzywoliniowych łuków stosowano interwał 10 cm, a na ścianach i podłogach był on zwiększany do 25-50 cm.

Po zakończeniu automatycznego skanowania operator „domierza” ręcznie pominięte punkty, a te są automatycznie „wpasowywane” w płaszczyznę przekroju. Profil łuku składał się średnio z 50-70 punktów (w zależności od długości mierzonej linii). Czas wykonania takiego przekroju z rozstawieniem sprzętu to ok. 10-15 minut. Jak łatwo obliczyć, w ciągu jednego dnia roboczego udało się zmierzyć wszystkie miejsca, w których miały stanąć aluminiowe drzwi i ścianki.

Podczas pomiaru punktów można zarejestrować zdjęcie obiektu. To wąski kadr, na którym oprócz obrazu mierzonego szczegółu pojawiają się także zmierzone wcześniej pikiety. Funkcja ta ułatwia identyfikację punktów podczas obróbki danych w oprogramowaniu projektowym.

Ważne jest też to, że zaraz po wykonaniu pomiaru można było na ekranie rejestratora Leica 3D Disto wykonać pierwsze obliczenia. Jednym kliknięciem w ekran otrzymuje się informacje o wysokości punktów, ich wzajemnym położeniu, pionowości ścian, poziomości podłogi, kątach prostych czy polu powierzchni zmierzonego profilu. Już na etapie pomiaru można było podejmować ważne decyzje i przygotowywać się na ewentualne problemy przy produkcji czy późniejszym montażu ślusarki.

Z instrumentu prosto do komputera

Cóż to byłby za instrument pomiarowy, gdyby nie pozwalał zapisywać wyników w najbardziej przydatnych dla inżynierów-projektantów formatach. Leica 3D Disto pozwala eksportować pozyskane współrzędne w trzech różnych rodzajach plików, każdy służy do czego innego.

Podstawowym jest plik tekstowy, który należy traktować jako raport z wykonanych pomiarów. Bardziej przydatnym jest plik arkusza kalkulacyjnego, w którym za pomocą formuł można szybko dokonywać przeliczeń przeróżnych wartości geometrycznych na podstawie zapisanych współrzędnych. Najciekawsze są jednak pliki CAD – DXF, DXF_2D i DXF_3D. Właśnie one były wykorzystywane w biurze projektowym EUROBUD-u do przygotowania rysunków produkcyjnych okien, drzwi i ścianek aluminiowych.

Do pobrania zestaw plików pomiarowych z jednego z łuków

Ile to wszystko trwało?

Krótko więc podsumujmy opisane zastosowanie dalmierza Leica 3D Disto i wypunktujmy najważniejsze informacje z realizacji lubelskiego projektu:

• pomiar inwentaryzacyjny jednej wnęki z łukowatym sklepieniem trwał ok. 10-15 min, na pomiar wszystkich obiektów poświęcono więc ok. 9 godz.,
• dokładność wyznaczenia współrzędnych pojedynczego punktu w profilu to ±1 mm,
• 3D Disto obsługiwała jedna osoba, nie korzystała z drabin, rusztowań, instrument był ustawiony na statywie,
• pomiar odbywał się bez konieczności przerywania na długie godziny innych prac budowlanych,
• „obróbka” danych w biurze sprowadzała się do podstawowej edycji plików DXF – uporządkowania warstw, usunięcia zbędnych punktów – informacje z 3D Disto były po kilku minutach gotowe do rozpoczęcia projektowania poszczególnych elementów z aluminium.

↓ Technolog w firmie EUROBUD Michał Lis realizuje 1-dniowy pomiar kilkudziesięciu sklepień łukowych