Tym wpisem rozpoczynamy dłuższy, aczkolwiek intensywny, cykl kilku poradników o tym, jak sprawdzić poprawność działania niwelatora optycznego. Po ich przeczytaniu każdy użytkownik tego typu instrumentu będzie potrafił skontrolować jego kondycję optyczną.

Bardzo często spotykam się z pytaniem, jak często i kiedy należy sprawdzać niwelator? Bardzo trudno jest odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ wszystko zależy od intensywności korzystania z instrumentu, dbałości o sposób jego transportowania czy warunki atmosferyczne, w jakich pracuje. Niektórzy twierdzą, że przegląd i rektyfikację należy robić raz w roku. Jak wymianę oleju w samochodzie. Inni – czasami nieświadomie – w ogóle nie oddają niwelatorów do serwisu. Moim zdaniem w podjęciu decyzji o rektyfikacji niwelatora trzeba kierować się rozsądkiem. Bo w tak naprawdę niwelatory optyczne są bardzo prostymi w konstrukcji instrumentami i rzadko ulegają samoistnym awariom. Jeśli o nie dbamy, to wystarczy, że rektyfikację niwelatora wykonamy przed każdą poważniejszą niwelacją.

Procedurę kalibracji niwelatora można zlecić fachowcom, lub przeprowadzić ją samemu. Większość modeli na rynku posiada instrukcje obsługi z opisanym krok po kroku sposobem rektyfikacji. Gdyby jednak przyjrzeć się naszym zwyczajom pomiarowym, to prawie nikt samokontroli nie wykonuje. No, może statystyczny 1% użytkowników. Głównie dlatego, że nie wiedzą jak, a jak wiedzą, to się boją, że będzie jeszcze gorzej. Odwagi! Opiszemy wszystkie kroki rektyfikacji polowej. Pamiętajmy, by wykonywać je w przedstawionej kolejności.

W ramach rektyfikacji polowej niwelatora optycznego sprawdzamy trzy główne warunki geometryczne, które musi spełniać instrument:

• Płaszczyzna główna pg libelli sferycznej powinna być prostopadła do osi głównej vv niwelatora
• Pozioma kreska siatki celowniczej powinna być prostopadła do osi głównej vv instrumentu
• Oś celowa cc powinna być pozioma w zakresie działania kompensatora

Przed rozpoczęciem właściwej rektyfikacji należy dokonać oględzin podzespołów mechanicznych niwelatora i sprawdzić ich „kondycję”. Kontrolujemy więc śruby nastawcze spodarki, leniwkę koła poziomego, śruby ogniskujące obiektywu i okularu. Niwelator trzeba zamocować na statywie, kilkakrotnie obrócić i sprawdzić, czy mechanizm osi głównej narzędzia nie jest zatarty. Jeśli któryś z tych elementów ma odbiegające od normy luzy lub zacina się przy obracaniu, powinniśmy przerwać rektyfikację i oddać niwelator do serwisu. Tylko jeśli wszystkie podzespoły mechaniczne niwelatora są sprawne, można przejść do właściwej rektyfikacji urządzenia.

W kolejnej części o kontrolowaniu poprawności kompensatora odpowiedzialnego za samopoziomowanie osi celowej.

Podziel się z innymi!

•