I w ten oto sposób, po czterech krótkich krokach, dotarliśmy do końca polowej kontroli niwelatora optycznego i jego ewentualnej rektyfikacji. Pozostała nam jedynie sprawdzenie i poziome ustawienia osi celowej w zakresie działania kompensatora.

Podsumujmy więc nasze dotychczasowe działania:

W pierwszym odcinku cyklu sprawdziliśmy ogólna kondycję mechaniczną niwelatora i oceniliśmy, czy w ogóle nadaje się on do rektyfikacji polowej. W drugiej części przetestowaliśmy kompensator i sprawdziliśmy zakres jego działania. W trzecim rozdziale przeszliśmy do konkretniejszych zadań i zrektyfikowaliśmy libellę pudełkową. W czwartym odcinku przeszliśmy do trochę trudniejszych zadań i badaliśmy błąd siatki kresek.

W ostatnim kroku zajmiemy się najbardziej pracochłonnym testem, czyli sprawdzeniem i rektyfikacją poziomego ustawienia osi celowej w zakresie działania kompensatora.

Do rektyfikacji poziomego ustawienia osi celowej będziemy potrzebowali dwóch łat niwelacyjnych. Są one niezbędne do przeprowadzenia tego testu, ponieważ będziemy wykonywać w pierwszej części sprawdzenia tzw. niwelację ze środka, a w drugiej – tzw. niwelację w przód.

1. Ustawiamy niwelator na statywie pośrodku między dwiema łatami, mniej więcej w odległości 40-50 m od każdej z nich. Poziomujemy instrument.
2. Celujemy w łatę w wstecz i wykonujemy odczyt t1′.
3. Celujemy w łatę w przód i wykonujemy odczyt p1′.
4. Zmieniamy położenie osi celowej niwelatora poprzez podniesieni lub obniżenie statywu.
5. Celujemy w łatę w wstecz i wykonujemy odczyt t1″.
6. Celujemy w łatę w przód i wykonujemy odczyt p1″.
7. Na podstawie powyższych wyników obliczamy przewyższenia Δh1′ i Δh1″ między punktami P1 i P2.
8. Jeśli różnica przewyższeń z pierwszego i drugiego pomiaru nie przekracza 2-3 mm, uśredniamy wartość przewyższenia.
9. Ustawiamy niwelator na statywie w odległości ok. 5 m od łaty wstecz. Poziomujemy instrument.
10. Celujemy w łatę w wstecz i wykonujemy odczyt t2′.
11. Celujemy w łatę w przód i wykonujemy odczyt p2′.
12. Zmieniamy położenie osi celowej niwelatora poprzez podniesieni lub obniżenie statywu.
13. Celujemy w łatę w wstecz i wykonujemy odczyt t2″.
14. Celujemy w łatę w przód i wykonujemy odczyt p2″.
15. Na podstawie powyższych wyników obliczamy przewyższenia Δh2′ i Δh2″ między punktami P1 i P2.
16. Jeśli różnica między uśrednionymi przewyższeniami Δh1 i Δh2 wyznaczonymi w niwelacji ze środka i w przód nie przekracza 2-3 mm, warunek poziomej osi celowej niwelatora jest spełniony. W przeciwnym wypadku należy dokonać rektyfikacji według poniższej procedury.
17. Nie przestawiając niwelatora z punktu S2, obliczamy teoretyczny odczyt w przód  p2″, zakładając, że bezbłędność odczytu wstecz  t2″ (ze względu na małą odległość niwelatora od łaty) i przewyższenia Δh1 (niwelacja ze środka usuwa z wyniku błąd niepoziomości osi celowej).
18. Nastawiamy poziomą kreskę siatki celowniczej na obliczony odczyt p2″ – zdejmujemy osłonę okularu lunety i, wkręcając i wykręcając poszczególne śrubki rektyfikacyjne płytki ogniskującej, zmieniamy położenie poziomej kreski siatki celowniczej.

Podziel się z innymi!

•