Opisane we wcześniejszych odcinkach czynności rektyfikacji należą do tych łatwiejszych. Czas przejść do trudniejszej części. Tym razem napiszemy, jak sprawdzić błąd siatki kresek.
Błąd siatki kresek wynika z nieprostopadłości osi głównej niwelatora do poziomej kreski siatki celowniczej. A bardziej obrazowo – jeśli ten błąd istnieje, siatka kresek jest skręcona. Oznacza to, że jej pionowe ramię nie jest w rzeczywistości w pionie, a poziome w poziomie. Jeśli skręcenie jest naprawdę duże, może znacznie wpływać na dokładność niwelacji. Warto więc co jakiś czas kontrolować ten błąd w niwelatorze.
Błąd siatki kresek można „zdiagnozować” na dwa sposoby:
- Wyjmujemy z walizki na niwelator pion sznurkowy (jest on wyposażeniem prawie każdego niwelatora optycznego) i wieszamy go w polu widzenia rozstawionego na statywie instrumentu, tak by swobodnie zwisający sznurek tworzył pionową linię. Należy zadbać o to, żeby w trakcie kontroli pion się nie ruszał. Najlepiej więc ten etap rektyfikacji przeprowadzać w zamkniętym pomieszczeniu. Celujemy niwelatorem na wiszący pion i sprawdzamy, czy pionowa kreska pomiarowa siatki pokrywa się ze sznurkiem lub jest do niego równoległa.
- Na ścianie lub na innej równej powierzchni rysujemy krzyż z pionowym i poziomym ramieniem. Staramy się, by ramiona krzyża były jak najcieńsze. Tak celujemy niwelatorem , by ramię narysowanego punktu znalazło się na samym końcu poziomej linii siatki celowniczej (z prawej lub z lewej strony). Z użyciem leniwki koła poziomego powoli obracamy instrument, obserwując czy pozioma linia siatki kresek pokrywa się z poziomym ramieniem narysowanego punktem.
Jeśli w pierwszym przypadku linia pionowa siatki celowniczej nie pokrywa się ze sznurkiem pionu, a w drugim linia pozioma nie pokrywa się na całej długości z punktem pomiarowym, to mamy do czynienia z błędem siatki kresek. Do usunięcia tego błędu wygodniej jest korzystać z metody 1.
- Celujemy tak, by pionowa kreska pokrywała się ze sznurkiem.
- Zdejmujemy osłonę okularu lunety.
- Odkręcamy śrubki płytki ogniskującej i delikatnie obracamy ją, usuwając skręcenie siatki kresek.
W kolejnej części napiszemy o rektyfikacja poziomego ustawienia osi celowej w zakresie działania kompensatora.
