Po stwierdzeniu poprawności działania kompensatora w niwelatorze możemy śmiało przejść do „konkretnych” procedur rektyfikacji polowej instrumentu. Będziemy ustawiać libellę pudełkową.
Libella pudełkowa w niwelatorze optycznym służy do jego poziomowania przed rozpoczęciem właściwych pomiarów. Poziomowanie instrumentu polega na doprowadzeniu bąbelka w libelli do górowania, czyli wprowadzenie pęcherzyka w koło wytrawiona na „szkiełku” libelli. Żeby libella spełniała swoją funkcję, jej płaszczyzna musi być prostopadła do osi obrotu niwelatora. A bardziej obrazowo – podczas obrotu urządzenia pęcherzyk powinien cały czas pozostawać w kółku. Może oczywiście nieznacznie z niego wychodzić, ale tylko w zakresie działania kompensatora (jego sprawdzeniem zajmowaliśmy się w poprzedniej części poradnika).
Rektyfikacja libelli pudełkowej nie jest zadaniem trudnym, ale wymaga pewnej wprawy. Zalecamy jednak, by nie wykonywać jej pierwszy raz bezpośrednio w terenie, tuż przed rozpoczęciem pomiarów, a raczej poćwiczyć tę czynność w domowym zaciszu. Rektyfikację libelli przeprowadzamy za pomocą igły rektyfikacyjnej lub klucza imbusowego (o wyposażeniu skrzynki transportowej niwelatora optycznego pisaliśmy w jednym z pierwszych postów na blogu).
- Poziomujemy instrument na statywie, doprowadzając libellę pudełkową do górowania (pęcherzyk ma się znaleźć w środku kółka).
- Obracamy niwelator o 180° i obserwujemy, czy pęcherzyk libelli wyszedł z górowania. Jeśli nie, libella jest prawidłowo ustawiona. Jeśli tak, wymaga ona rektyfikacji. Wykonujemy to za pomocą zarówno śrub nastawczych spodarki (S1, S2, S3), jak i śrubek rektyfikacyjnych libelli (R1, R2, R3).
- Wychylenie pęcherzyka libelli pudełkowej to dwie składowe – φ1 i φ2. Połowę błędu φ2 usuwamy, obracając w śruby nastawcze S2 i S3 spodarki. Drugą połowę tego samego błędu eliminujemy śrubkami rektyfikacyjnymi R2 i R3. Z kolei połowę błędu φ1 redukujemy za pomocą śruby S1, a drugą połowę śrubką rektyfikacyjną R1.
- Dokonujemy sprawdzenia poprawności rektyfikacji jak w punkcie 2. W razie potrzeby powtarzamy czynności regulacyjne.
W kolejnej części napiszemy o rektyfikacja prostopadłości osi głównej niwelatora do poziomej kreski siatki celowniczej.
Witam, dwie śruby rektyfikacyjne znajdują się przy libelli a gdzie znajduje się trzecia śruba ?
Już praktycznie nie ma na rynku niwelatorów z trzema śrubami rektyfikacyjnymi przy libelli. Zwykle są dwie. Ale procedura wygląda identycznie.
Witam
A jak zrektyfikować libelę przy lustrze dalmierczym domowym sposobem?
Chcę dodać ,że chodzi mi lustra do realizacji tzw .minilustra o całkowitej wysokości ok.20 cm.
Trzeba zapewne pokombinować, użyć jakiejś poziomnicy libellowej (budowlanej) i ustawić tyczkę z lustrem w pionie, sprawdzając odchylenie w dwóch płaszczyznach co 90 stopni. Samo ustawienie i rektyfikacja nie będzie problemem. Dużo gorzej jest wymyślić jakieś mocowanie, które jednocześnie będzie pozwalała przechylać lustro i zapewni stabilność podczas rektyfikacji. Można użyć np. spodarki.
Tutaj takie ciekawe dwa patenty 🙂