Obrotowy niwelator laserowy może służyć nie tylko do wykonywania klasycznego pomiaru różnic wysokości. Można nim także wyznaczać pionowe linie proste lub skosy. Trzeba jednak wiedzieć, że nie wszystkie modele zrealizują nasze oczekiwania.

Zasada działania obrotowego niwelatora laserowego jest bardzo prosta. Obracająca się głowica, która emituje punktowe światło laserowe, zakreśla okrąg i wyznacza płaszczyznę. W zależności od klasy i zaawansowania technicznego instrumentu płaszczyzna ta może być pozioma, pionowa lub pochylona.

Płaszczyzna pozioma – ma ją każdy niwelator

Wszystkie niwelatory obrotowe generują płaszczyznę poziomą. To podstawowa funkcja tego typu instrumentu.

W 99 modelach na 100 pozioma wiązka jest poziomowana automatycznie za pomocą wbudowanego w niwelator kompensatora elektronicznego. Na rynku praktycznie w ogóle nie spotyka się modeli obrotowych z kompensatorami magnetycznymi (takimi jak w niwelatorach optycznych), a wersje z ręcznym poziomowaniem (z wykorzystaniem libelli pudełkowej lub rurkowej) są niewygodne w codziennym użytkowaniu, choć ich zaletą jest na pewno prostota konstrukcji i niezawodność.

W przypadku pracy niwelatorem laserowym w trybie poziomym instrument mocujemy na statywie lub ustawiamy na w miarę płaskiej powierzchni, włączamy zasilanie, kompensator automatycznie ustawia wiązkę poziomą i głowica rozpoczyna wirowanie.

Niwelatory obrotowy wyznaczający tylko płaszczyznę poziomą przeznaczone są głównie do prostych prac instalacyjnych wewnątrz pomieszczeń, ale także do niezbyt skomplikowanych zadań na zewnętrznych placach budowy. Płaszczyzna pozioma stanowi bowiem poziom odniesienia do pomiarów niwelacyjnych (wyznaczania wysokości lub różnic wysokości).

Płaszczyzna pionowa – nie we wszystkich instrumentach taka sama

Do pracy w trybie pionowym niwelator trzeba obrócić na bok o 90°. Modele przystosowane do tego trybu działania mają przeważnie tak wyprofilowane obudowy, że można je ustawiać bezpośrednio na podłożu, ale często posiadają też dodatkowy gwint 5/8 cala, który pozwala mocować instrument na statywie.

W większości przypadków niwelatory laserowe przystosowane do pracy pionowej realizują samopionowanie wiązki. Wyłączony instrument ustawiamy na boku obudowy lub przykręcamy do statywu, włączamy zasilanie, kompensator pionuje wiązkę i głowica zaczyna się kręcić. Wyświetlona płaszczyzna (linia) jest pionowa.

Podczas wybierania właściwego niwelatora z trybem pracy pionowej trzeba się jednak upewnić, czy dany model posiada kompensator samopionujący. Okazuje się bowiem, że są na rynku niwelatory obrotowe, którymi można wyznaczać linie pionowe, ale jej pionowanie trzeba wykonać ręcznie (np. za pomocą śrub nastawczych w podstawce lub uchwycie ściennym). Kompensator nie wykonuje automatycznego pionowania wiązki.

Niwelatory laserowe działające także w płaszczyźnie pionowej mają dużo więcej zastosowań niż zwykłe lasery „poziome”. Linia pionowa może służyć do wyznaczania prostoliniowości przebiegu elementów konstrukcji budowlanych. Można z jej pomocą określać równoległość obiektów, a w połączeniu z pionownikiem optycznym wyznaczać kąty proste.

Płaszczyzna skośna – manualna i elektroniczna

Płaszczyznę skośną można wyznaczać niwelatorem laserowym na dwa sposoby. Manualnie – za pomocą płyty uchylnej (instrument musi mieć możliwość dezaktywacji kompensatora, tę metodę przedstawiliśmy dokładniej w jednym z wcześniejszych wpisów), lub elektronicznie – jeśli niwelator posiada taką możliwość.

W pozycji skośnej laser obrotowy jest stosowany głównie w pracach wewnątrz pomieszczeń. Wykorzystuje się go głównie do wyznaczania przebiegu prostoliniowego skośnego montażu elementów konstrukcyjnych (np. schodów). Może być również używany do wszelkich prac instalacyjnych, które wymagają prawidłowego wyznaczenia skośnej linii odniesienia.

Nie daj się zaskoczyć

Przeglądając ofertę niwelatorów obrotowych, łatwo jest rozpoznać tryby, w jakich pracują konkretne modele. Większość producentów stosuje bowiem w nazewnictwie litery jednoznacznie identyfikujące możliwości danego urządzenia. Jeśli w nazwie jest litera „H”, to wtedy przeważnie niwelator działa tylko w trybie poziomym (horizontal), a gdy znajduje się tam litera „V”, zwykle takie urządzenie potrafi także wyznaczać linię pionową (vertical). O możliwości blokowania kompensatora i elektronicznego pochylania wiązki trzeba już pytać sprzedawcę.