Chyba nie ma szybszego i dokładniejszego instrumentu pomiarowego niż kątomierz, którym można zbadać, czy ściany budynku tworzą kąt prosty lub czy elementy konstrukcyjne więźby dachowej schodzą się pod kątem określonym w projekcie budowlanym. Kątomierzami można również przenosić żądane kąty na obrabiany materiał.

Prostota budowy, potęga możliwości

Kątomierz budowlany – optyczny czy elektroniczny – to takie sprytne narzędzie do pomiaru kątów. Ale nie takich, jakie wyznacza opisywane niedawno poziomice elektroniczne, ale kątów między dwoma elementami. Na przykład między dwiema ścianami, ścianą a sufitem, podłogą i ścianą, dwoma elementami konstrukcyjnymi itp.

W kątomierzu do pomiaru kątów służą przeważnie dwa ramiona. Jedno z nich jest przymocowane do drugiego i można je uznać za ruchome. Ważnym elementem każdego kątomierza jest system odczytowy. W zwykłych (optycznych) modelach jest przeważnie klasyczna podziałka kątowa przytwierdzona na stałe do jednego z ramion i wskaźnik zintegrowany z drugim ramieniem. Żeby zmierzyć dowolny kąt wystarczy, że ramiona będą się rozwierały do 180°, jednak większość modeli zapewnia odczyty w większym zakresie (nawet do 360°).

Kątomierz elektroniczny – ki diabeł?

A czy zastanawialiście się kiedyś, jak działa kątomierz elektroniczny? Tutaj sprawa jest trochę bardziej skomplikowana. Jako system odczytowy stosuje się przeważnie tzw. czujnik pojemnościowy w wersji obrotowej o zmiennej powierzchni okładzin. Czujnikiem jest w rzeczywistości kondensator, którego pojemność zmienia się na skutek przesunięcia któregoś z jego elementów. W naszym przypadku tę zmianę pojemności powoduje rozwieranie ramion. Wartość pojemności jest zamieniana na sygnał elektryczny, który w ostatniej fazie prezentowany jest na wyświetlaczu instrumentu pomiarowego w postaci liczbowych wartości kąta rozwarcia ramion.

Największą zaletą kątomierzy elektronicznych z czujnikami pojemnościowymi jest oczywiście czułość. Dzięki dużej dokładności pomiaru przesunięć okładzin kondensatora kątomierze budowlane i warsztatowe pozwalają mierzyć kąty z dokładnością nawet 0,1° i wyświetlać wyniki z rozdzielczością 0,05°. Ważne jest też to, że czujnik pojemnościowy charakteryzuje się małym oporem mechanicznym, dlatego zmiana kąta rozwarcia ramion w kątomierzu nie wymaga praktycznie używania siły.

Są też wady tego rozwiązania. Czujniki pojemnościowe w kątomierzach elektronicznych są bardzo czułe na zanieczyszczenia. Najmniejsze ilości kurzu powodują zmianę przenikalności elektrycznej w kondensatorze i błędne odczyty. Podobnie rzecz się ma z wilgocią i dużymi różnicami temperatury.

Wybierając więc kątomierz elektroniczny, zerknijmy w jego parametr odporności IP. A podczas pomiarów w ciepłym pomieszczeniu, dajmy mu kilka minut na ogrzanie się, gdy przed chwilą byliśmy z instrumentem na kilkunastostopniowym mrozie.

Skąd różnice w cenie?

Oferta rynkowa kątomierzy elektronicznych nie jest zbyt duża. W porównaniu z różnego rodzaju poziomicami laserowymi czy cyfrowymi można by ją nazwać wręcz ubogą. Dlaczego tak jest? Głównie z powodu prostoty konstrukcji i braku możliwości znaczącego zróżnicowania technologicznego między poszczególnymi modelami. Instrumenty różnych producentów różnią się od siebie detalami w postaci długości ramion czy materiału, z jakiego są one wykonane.

Duże znaczenie ma także zaawansowanie elektroniki. Wszystkie modele elektronicznych kątomierzy wyświetlają wartości kątów, większość pozwala blokować odczyt na ekranie, niektóre posiadają funkcję zerowania wartości i pomiaru względnych wartości kątów, a są i takie z rozbudowanymi funkcjami obliczeniowymi. Dobrym przykładem najbardziej zaawansowanego modelu jest kątomierz cyfrowy Bosch GAM 220 MF. Oprócz wszystkich wspomnianych funkcji elektronika samodzielnie oblicza proste i podwójne kąty uciosu, szczególnie przydatne przy cięciu piłami ukośnicami.

Największy wpływ na cenę ma jednak jakość wykonania. Poziom zabezpieczenia czujnika pomiarowego przed wnikaniem w jego wnętrze pyłu, odporność na upadki, sposób połączenia ruchomych ramion, liczba zastosowanych libelli pudełkowych, dwustronny wyświetlacz – drobiazgi, ale to właśnie one decydują o końcowej cenie konkretnego modelu kątomierza elektronicznego.

FAJNE

• cyfrowy pomiar to wyeliminowanie ludzkich błędów odczytowych
• dość dobra dokładność wyznaczania kątów (0,1°, tj. 1,7 mm/m)
• duża powtarzalność pomiarów
• możliwość blokowania odczytów do pomiaru w ciasnych zakamarkach
• w droższych modelach funkcje do obliczania złożonych kątów uciosu
• dzięki libellom pudełkowym możliwość wykorzystania jako poziomicy

NIEFAJNE

• spore rozmiary i masa – poziomice z ramionami 60 cm ważą ponad 1 kg
• konieczność zasilania
• na rynku jest mało modeli z dobrze zabezpieczoną elektroniką odporną na wodę i kurz